Ręcznik obrzędowy towarzyszy od urodzenia aż do śmierci.

Ręcznik obrzędowy towarzyszył niegdyś wszystkim rodzinnym uroczystościom. Obyczaje z nim związane, czyli tradycje i zwyczaje, były pielęgnowane głównie na obszarach Bielska Podlaskiego. W tych regionach ludność z wielkim szacunkiem podchodziła do dziedzictwa kulturowego, starając się zachować i przekazywać kolejnym pokoleniom bogactwo tradycji. Dziś z pozoru zwykła chusta, świadczy o ogromnym bogactwie kultury regionu. W czasach Słowian ręcznik obrzędowy był wiernym przyjaciel człowieka, od chwili pierwszego samodzielnego oddechu.

Ręcznik obrzędowy od kołyski aż po grób

Jego dwa końce symbolizowały życie i śmierć. Między nimi zapisano nasze przeznaczenie. Pierwszą chustę otrzymywało dziecko tuż po narodzinach. Gdy chrześcijaństwo wyparło pradawne wierzenia, zwyczaj został zaadoptowany do nowych warunków. Ręcznik dawano bowiem noworodkowi po chrzcie. Stanowił on też nieodłączny element ceremonii zaślubin. Otwierał swojego rodzaju drzwi do nowej rzeczywistości. Obowiązkiem każdej panny młodej było wniesienie z posagiem własnoręcznie wyhaftowanego ręcznika. Para nowożeńców, co więcej musiała na nim stać przez cały czas trwania uroczystości. Ręcznik umieszczano również na drodze, po której zakochani jechali do świątyni. Zwyczaj ten przetrwał jeszcze do lat 60-tych. Haftowana chusta pełniła również rolę ”przechowalni duszy”. Istniało przekonanie, że krąży ona w domostwie jeszcze przez dłuższy czas. Szukając odpowiedniego miejsca znajduje w niej chwilowe schronienie. Na okres 40-u dni nad łóżkiem zmarłej osoby przywiązywano więc ręcznik do ikony. Towarzyszył również nieboszczykowi w grobie. Wkładano bowiem ją do trumny.

Echo dawnych czasów

Najstarsze ręczniki obrzędowe datowane na rok 1920, obecnie stanowiące eksponaty bielskiego muzeum, teraz można podziwiać również za pośrednictwem ekranów laptopów czy tabletów, dzięki działaniom Funduszu Lokalnego Na Rzecz Rozwoju Społecznego. Ta inicjatywa sprawia, że tradycja splata się z nowoczesnością, umożliwiając nam odkrycie i docenienie tych dzieł w cyfrowym świecie. Baza internetowa zawiera aż 400 różnorodnych wzorów ręczników, co dodatkowo poszerza dostępność i możliwości poznania tego kulturowego dziedzictwa. Dzięki temu projekty te stają się bardziej dostępne dla szerokiego grona odbiorców, przenosząc wartość historyczną i artystyczną tych przedmiotów do nowej przestrzeni wirtualnej.