Cmentarz prawosławny w Zabłudowie został zabytkiem

Podlaska Wojewódzka Konserwator Zabytków, prof. Małgorzata Dajnowicz wpisała do rejestru zabytków cmentarz prawosławny wraz z ogrodzeniem i bramami przy ul. Grzegorza Chodkiewicza w Zabłudowie. Jak wynikało z dokumentacji, nekropolia została założona w 2 poł. XIX w. Jest nadal czynna. Wspomniane ogrodzenie to mur z kamienia polnego, na którego teren prowadzą dwie bramy. Całość powstała na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Pagórkowaty teren porośnięty jest m.in. lipami, sosnami, brzozami. Niegdyś na terenie cmentarza znajdowała się także drewniana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego. Została ona wzniesiona w 1863 r. Niestety spłonęła w pożarze 25 lipca 1920 r.

Cmentarz prawosławny w Zabłudowie posiada wartość historyczną o znaczeniu regionalnym. Stanowi ważny, materialny dokument zarówno dziejów parafii, jak i samej miejscowości. Historia Zabłudowa jako miasta o bogatych tradycjach obejmuje lata daleko idącej tolerancji religijnej. Mieszkali tu wyznawcy katolicyzmu, prawosławia, judaizmu i kalwinizmu. Zespół historycznych nagrobków, szczególnie w północno-zachodniej części cmentarza, przedstawia walory artystyczne. Nagrobki pochodzą z przełomu XIX i XX w., niekiedy z lat 20. XX w. Zostały wykonane z granitu oraz piaskowca. W zdecydowanej większości przybierają kształt obelisków zakończonych metalowymi krzyżami, niekiedy kamiennych krzyży na cokole. Na szczególną uwagę zasługują kute i odlewane żeliwne oraz stalowe krzyże, które przyjmują różne dekoracyjne formy – wskazała w decyzji prof. Małgorzata Dajnowicz.

W pobliżu nieistniejącej kaplicy, na niewielkim wzniesieniu, znajduje się jeden z najstarszych nagrobków pochodzący z 1878 r. Jest on wykonany z żeliwa, w formie obelisku. Do dziś zachowała się jedynie zdobna podstawa krzyża w formie plecionki z elementami liści. Na przedniej części nagrobka widnieje napis pisany cyrylicą „Na tym | miejscu spoczywają | Służebnica Boża | Olga | zmarła 20 lipca | 1878 r. | żyła 37 lat | i dzieci | Paweł i Grzegorz”. Z tyłu nagrobka znajduje się motyw wieńca kwiatowego – symbolu zwycięstwa, wieczności, nagrody w postaci życia wiecznego.