Epidemie na Podlasiu występowały wiele razy. O niektórych nie ma zbyt wielu informacji. Ludzie po prostu chorowali tak samo jak wszędzie. Zarażeniom sprzyjała wymiana handlowa czy wojny. Były jednak też takie epidemie, że samo wypowiedzenie ich nazwy powodowało, że ludzie bledli.
100 lat temu na świecie dogorywała grypa “Hiszpanka”, która siała spustoszenie od 1918 roku a na dobre wygasała w 1920 roku. Nie ma informacji o jej skutkach z samego Białegostoku, jednak łatwo sobie wyobrazić, że nie było zbyt ciekawie. Biedne, brudne i śmierdzące ciasne uliczki Chanajek były sprzyjającym miejscem rozwoju epidemii. Ale nie tylko tam było źle – również na wsiach pod samym Białymstokiem ludzie umierali tak często, że w pewnym momencie bliscy chowali ich w prowizorycznych skrzyniach i samych prześcieradłach, a nie trumnach.
Dzisiejsza stolica województwa podlaskiego przeżywała wiele razy epidemię cholery. W 1830 roku utworzono specjalny cmentarz choleryczny, który sukcesywnie zapełniano w kolejnych latach XIX wieku. Nekropolia została zdewastowana przez Niemców podczas II Wojny Światowej. Szczątki pochowanych nadal są jednak w ziemi. Zaś o cmentarzu przypomina tablica pamiątkowa. Wszystko to przy siedzibie ZUS.
Cholera wróciła pod Białystok pod koniec XIX wieku i wywoływała grozę. “Słowo cholera ma już pewien postrach w sobie a sam widziałem ludzi, zresztą odważnych którzy na wspomnienie cholery bledli z wrażenia” – pisano o niej dla innych medyków w 1884 roku, by wiedzieli co czynić z chorymi. Prowadzone badania wykazały, że najbardziej narażeni są ludzie ze słabymi żołądkami oraz alkoholicy. Największa śmiertelność występowała w biednych warstwach społecznych. Tak jak i dziś nie znamy leku na koronawirusa, tak i wtedy stawiano na profilaktykę – dezynfekując wychodki oraz zakazując korzystania z nich dla obcych. Każdy musiał się załatwiać u siebie. Zarazę przywlekli do miasta rosyjscy żołnierze, którzy stacjonowali w Białymstoku.
Warto pamiętać, że cholera rozniosła się także na okoliczne wsie. W pewnym momencie zmarłych było tak dużo, że nie starczyło trumien. Ludzie chowani byli w prowizorycznych skrzynkach, a później nawet w prześcieradłach. Śmiertelność była tak wysoka, że gdy jeden wóz pełen ciał wyjechał na miejsce pochówku, to po powrocie ładowano kolejny pełny. Wiemy to wszystko z wywiadów naukowych, które przeprowadzono ze starszymi mieszkańcami wsi Bagnówka.
W 1920 roku Białystok znów stał się miastem frontowym, gdy wybuchła wojna polsko-bolszewicka. Przez 7 dni dzisiejsza stolica podlaskiego była wcielona do sowieckiej Białorusi. Z balkonu Pałacu Branickich przemawiali Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski, Feliks Kon. Ogłaszali manifest proklamujący postanie Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad. Razem z nimi do miasta wkroczyła Armia Czerwona. Żołnierze przywlekli do miasta po raz kolejny epidemię cholery i na dokładkę tyfusu.
Gdy będzie już po obecnej epidemii warto wybrać się do białostockiego Muzeum Historii Medycyny i Farmacji, gdzie będzie można na własne oczy między innymi zobaczyć w jaki sposób walczono z zarazą. Jest to miejsce pełne ciekawych przedmiotów. Polecamy i życzymy zdrowia!
Psycholog Białystok 
Strony internetowe