Jak się obchodzi Dziady na Podlasiu? Kasza, miód i wódka dla zmarłych.

Opłacone przez: KKW Trzecia Droga PSL–PL2050 Szymona Hołowni

Lada moment jak co roku znów będziemy obchodzić Wszystkich Świętych. To czas, gdy warto nie tylko wspominać zmarłych, ale też kultywować zwyczaje. Jak wiemy nawet najbardziej prymitywne plemiona chowały zmarłych w jakikolwiek ceremonialny sposób. Czy także ich wspominali? Trudno powiedzieć. Jest jednak pewien zwyczaj, który trochę odszedł w zapomnienie, a jest powiązany także Podlasiem. Chodzi o Dziady.

 

Chyba nie ma osoby, która by nie znała tej nazwy za sprawą wielkiego dzieła Adama Mickiewicza, który napisał w całości “Dziady II i Dziady III a nawet Dziady IV, ale pozostawił wiele wątpliwości co do części pierwszej. Dzieło literackie nie tylko ukazuje kresowe zwyczaje, ale też walkę z rosyjskim zaborcą. Co ma wspólnego z Podlasiem? Otóż taki zwyczaj obchodzony był również na obszarach pogranicznych Polski i Białorusi w naszym regionie. Tutaj jednak nikt nie używał nazwy “Dziady” lecz pominki, przewody, radecznica czy najpopularniejsze “zaduszki”. Warto zaznaczyć, że zwrot “Święto Zmarłych” jest negatywnie odbierany przez kościół katolicki. Prawidłowo mówi się “Wszystkich Świętych”. Czy to jednak to samo co “Dziady”? Kompletnie nie.

 

W ramach Dziadów przybywające na świat ludzi dusze należało odpowiednio ugościć a także zapewnić sobie ich przychylność. Jednocześnie ważna była pomoc w osiągnięciu spokoju przez duszę w zaświatach. Do najważniejszych zadań domowników było przygotowanie potraw – kaszy, miodu, jajek, kutii oraz wódki. Wieczorem szykowano ucztę w domu lub bezpośrednio na grobie. Bardzo charakterystyczne było upuszczanie części potraw i trunków na stół lub grób. Oznaczało to dzielenie się z nimi. Dziś zapalamy znicze na grobach, dawniej rozpalano ogniska by wędrujące dusze mogły spędzić noc wśród bliskich i się nie zgubić.

 

Dlaczego Dziady? Dusze utożsamia się z żebrakami, którzy wędrują przez swoje życie. W niektórych rejonach w ramach podtrzymywania zwyczajów karmiono żebraków ulubionymi potrawami zmarłych. Osoby te miały także łączyć rodzinę ze zmarłym. Warto także zwrócić uwagę, że bardzo niechętnie podchodzono do samobójców oraz osób zmarłych nagle. Niekiedy takie osoby były utożsamiane z demonami. Co ciekawe po wieczornej wieczerzy nie sprząta się stołu, by dusze nadal mogły się pożywić.

 

Jeżeli chcielibyście w tym roku sami obchodzić Dziady to możecie postępować zgodnie z tradycją: otwórzcie okna i drzwi aby dusze zmarłych mogły swobodnie wejść. Przygotujcie wieczerzę – miód, kasze, kutię, jaja oraz wódkę. Nie zapomnijcie również o wysprzątaniu grobu zmarłych i postawieniu tam zniczy. Jest jeszcze tydzień by się przygotować.