Wielokrotnie na łamach naszego portalu polecaliśmy Wam przy jakiejś okazji odwiedzić małą wioseczkę pod granicą polsko-białoruską, gdzie mieszkają Tatarzy. Mowa tu o Kruszynianach. Oprócz bardzo interesującej kuchni oczywiście warto jest zwiedzić tamtejszy meczet, który został wybudowany na przełomie XVIII i XIX wieku. Dziś postanowiliśmy przybliżyć historię tego budynku, gdyż jest to najstarsza tatarska świątynia w Polsce.
Meczet architektonicznie jest dosyć prostą konstrukcją. Jest to prostokąt z trzema wieżami i klasycznym poddaszem. Swoim kształtem nawiązuje do okolicznych kościołów. Świątynia jest zielona, bo jest to kolor islamu. Dwie wieże od razu rzucają się w oczy, zaś trzecia jest nieco ukryta, bo nie ma okien. Znajduje się na krawędzi dachu. Wszystkie wieże mają kształt hełmu, który jest zwieńczony półksiężycem na szczycie. Wnętrze jest podzielone na dwie części – jedna jest dla mężczyzn, druga dla kobiet. Wchodząc do środka należy zdjąć obuwie. Pomieszczenie dla kobiet jest mniejsze i oddzielone. Wystrój to głównie dywany oraz kaligraficzne zapisy cytatów z Koranu. Każdy, kto będzie zwiedzać będzie mógł zanurzyć się w niezwykłej tatarskiej kulturze. A pomoże w tym charyzmatyczny przewodnik – Dżemil Gembicki.
Historia powstania meczetu wiąże się z pojawieniem się Tatarów na polskich ziemiach. Byli oni tu obecni już za czasów litewskiego księcia Witolda. Za czasów panowania króla Jana III Sobieskiego miała miejsce wojna z Turkami. Tatarzy zamieszkujący na terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów stanęli w walce po jej stronie. Po wygranej wojnie społeczność tatarska osiedliła się na ziemiach, które zostały im nadane przez króla. Po osiedleniu się wybudowano meczet. Pierwsze wzmianki o nim były już w dokumentach z 1717 roku. Obecny budynek jest już drugą świątynią w tym miejscu. Został zbudowany najprawdopodobniej w połowie XVIII wieku. Dokładna data nie jest znana lecz wiadomo że w 1846 roku miał miejsce remont, po czym został pamiątkowy kamień przed wejściem. Budynek szczęśliwie dotrwał do współczesnych czasów chociaż przez co najmniej 2 stulecia w Polsce działo się bardzo wiele.
Warto też zauważyć, że Kruszyniany to nie jedyny tatarski punkt na podlaskiej mapie. Jest cały 150 km szlak turystyczny. Jeżeli będziecie chcieli całkowicie się zagłębić w historię polskich tatarów to można zacząć w Białymstoku. Tutaj przy ul. Hetmańskiej znajduje się Białostockie Centrum Islamu. Drugi punkt to dom modlitewny przy ul. Grzybowej (Piastowska). Kolejny punkt zwiedzania znajduje się w Sokółce – tam w Muzeum Ziemi Sokólskiej można obejrzeć niezwykłą kolekcję eksponatów tatarskich. Tuż obok Sokółki znajduje się wieś Bohoniki gdzie znajduje się meczet wybudowany w XIX wieku. W Bohonikach znajduje się także spory cmentarz. Można zobaczyć na nim jak wyglądają groby tatarów. W samych Kruszynianach także jest cmentarz, ale nie tak duży jak w Bohonikach. W Polsce żyje ok. 4000 osób pochodzenia tatarskiego. W samym Białymstoku to około 1800 osób. Warto też dodać, że Tatarzy nie są mniejszością narodową tylko są Polakami.
Psycholog Białystok 
Strony internetowe