Czy Czerwony Hrabia był prekursorem socjalizmu?

Sztabin to niewielka wieś nad rzeką Biebrzą położona w powiecie augustowskim. Od 1819 roku jej właścicielem był hrabia Karol Brzostowski, który zaczął przeprowadzać tu eksperymenty społeczne i gospodarcze. W latach 20. XIX wieku założył tzw. rzeczpospolitą sztabińską.

 

Wynalazki hrabiego uznano za nowatorskie na skalę europejską. Zapoczątkowały prawdziwą rewolucję na podlaskich wsiach. Zaprojektował chociażby urządzenia do służące do wyrobu masła czy chleba. To jemu zawdzięcza się też kopaczki i dojarki, które weszły do produkcji na skalę masową. Jako właściciel dóbr sztabińskich uczynił je istotnym ośrodkiem przemysłowym. Powstała tam m.in. huta żelaza czy gorzelnia.

 

Postęp techniczny to jednak nie wszystko. Wprowadził również wiele reform społecznych, mających na celu utrzymanie porządku na wsi. Dlatego też stosowano zakaz przeklinania i nadużywania alkoholu. Osoby ubogie bądź niezdolnym do podjęcia otrzymywali miesięczne zasiłki.

 

Robotnikom przyznano zaś emerytury. Finansował również opiekę lekarska i edukację. Dzięki temu większość mieszkańców umiała czytać i pisać. Na jego ziemiach działały pierwsze w historii polskiej wsi kasy oszczędnościowo-pożyczkowe oraz hurtownie sklepowe z hurtowymi cenami zakupu. W jego prospołecznej postawie dopatrywano się prekursorstwa socjalizmu, stąd też otrzymał przydomek „Czerwonego Hrabiego”.