Jak zrobić kartacze? To potrawa, która stała się prawdziwą kulinarną ikoną województwa podlaskiego. Choć mają swoje korzenie na Litwie, to właśnie w naszym regionie zdobyła serca wielu mieszkańców i turystów. Jak to możliwe, że “obce” danie, króluje właśnie u nas? I czym się różnią kartacze się od pyz? A najważniejsze – jak przygotować najlepsze kartacze w domowym zaciszu? To wszystko w dzisiejszym artykule.
Skąd litewskie kartacze w Polsce?
Kartacze to danie, które pochodzi z Litwy, jednak na przestrzeni wieków zyskało popularność w wielu sąsiednich krajach, w tym również w Polsce. Są to rodzaj klusek, które przyrządza się ziemniaków i mięsa, nadając im charakterystyczny smak i wyjątkową konsystencję. Początkowo były przygotowywane głównie w okolicach dzisiejszej Litwy, ale z czasem rozprzestrzeniły się na inne obszary.
Choć kartacze wywodzą się z Litwy, stały się nieodłącznym elementem tradycyjnej kuchni województwa Podlaskiego. To właśnie tutaj zyskały status kulinarnej perły, dla której wiele osób przyjeżdża specjalnie, by ją posmakować. Dlaczego tak się stało? Pierwszym powodem jest geografia i historia regionu. Podlaskie graniczy bezpośrednio z Litwą, a dawne powiązania kulturowe i historyczne spowodowały, że kartacze przeniknęły na polską stronę. Mieszkańcy Podlasia szybko polubili tę potrawę i przekazywali sobie przepis z pokolenia na pokolenie.Drugim kluczowym czynnikiem jest fakt, że w regionie zawsze uprawiało się ziemniaki. Nie potrzebują one zbyt wygórowanych warunków.
Czy kartacze to atrakcja turystyczna?
Z powodu swojej wyjątkowości i popularności w województwie podlaskim, kartacze przyciągają turystów z całej Polski. Wszyscy, którzy odwiedzają te tereny, chcą spróbować autentycznego smaku z pogranicza, a kartacze są jednym z nieodzownych elementów doświadczenia podróży. Dlatego wielu restauratorów i gospodarzy oferuje turystom możliwość skosztowania tradycyjnych kartaczy, prezentując zarówno klasyczną wersję dania, jak i nowe, unikatowe odmiany, dopasowane do współczesnych upodobań smakowych. Takim przykładem “modyfikacji” jest dodatkowe zasmażenie ugotowanych kartaczy, co daje chrupkość, której normalnie nie ma.
Chociaż kartacze i pyzy to obie tradycyjne potrawy na obszarze Polski i Litwy, mają one kilka istotnych różnic. Kartacze są przygotowywane z ziemniaków i mięsa, a czasem również z dodatkiem cebuli i przypraw. Natomiast pyzy to kluski gotowane z mąki ziemniaczanej, serwowane często z sosem i nadzieniem. Kartacze zazwyczaj przypominają strusie jajo, zaś pyzy to małe kulki. Jest także różnica w nadzieniu. Kartacze są wypełnione mięsem, podczas gdy pyzy mogą mieć różne rodzaje nadzienia, np. mięsne, serowe, owocowe.
Jak zrobić kartacze?
Potrzebujemy takich składników:
- cebula – 2 szt.
- pieprz czarny – 1 szczypta
- mięso wieprzowe łopatka – 500 g
- mąka ziemniaczana – 2 łyżki
- olej – 2 łyżki
- natka pietruszki – 5 g
- sól – 1 szczypta
- majeranek suszony – 1 szczypta
- ziemniak – 1,5 kg
- mąka pszenna – 2 łyżki
- ząbek czosnku – 3 szt.
Rozpoczynamy od przygotowania ziemniaków. Dzielimy je na dwie części. Pierwszą część ścieramy na tarce o drobnych oczkach. Starte ziemniaki zawijamy w ściereczkę i odciskamy z nich nadmiar wody. Na kilkanaście minut odstawiamy wodę, w której moczyły się ziemniaki, aż skrobia opadnie na dno miski. Drugą część gotujemy do miękkości i przeciskamy przez praskę, uzyskując delikatne puree.
Do mielonej łopatki wieprzowej dodajemy sól, pieprz oraz świeżo posiekaną natkę pietruszki i czosnek. Dla dodania charakterystycznego smaku można dodać też majeranek.
Dużą miskę wypełniamyugotowanymi ziemniakami. Doprawiamy je solą i pieprzem wedle uznania. Teraz czas na dodanie skrobi, którą wcześniej oddzieliliśmy od wody z ziemniaków. Dzięki temu ciasto uzyska odpowiednią konsystencję. Wszystkie składniki starannie mieszamy, aż uzyskamy jednolite ciasto. Możemy wykorzystać drewnianą łyżkę do wyrabiania masy w misce, a potem przekładamy ją na stolnicę posypaną mąką. Formujemy z ciasta wałek.
W osolonej wodzie zagotowujemy przygotowane kulki z ciasta. Przed gotowaniem możemy zrobić próbę na małej kulce, aby upewnić się, że ciasto jest odpowiednio zwarte. Jeśli kuleczka zachowuje swoją strukturę, jest gotowa do gotowania. W przeciwnym razie dodajemy trochę mąki do ciasta. Resztę ciasta kroimy na równe plastry i rozpłaszczamy je, aby stworzyć miejsce na farsz mięsny. Następnie nadziewamy je farszem, zlepiając boki i formując kartacze.
Gotujemy kartacze partiami przez około 3-4 minuty, aż wypłyną na powierzchnię. Wyjmujemy je delikatnie, aby nie uszkodzić ich kształtu. Podajemy kartacze z dodatkowo podprażoną cebulką, która dodatkowo uwydatni ich wyjątkowy smak.
Smacznego!
Psycholog Białystok 
Strony internetowe