Tag: Białystok

Kiedy obserwuje się Białystok w cyklu 4 pór roku, to do tej pory można było zauważyć takie oto prawidłowości: latem intensywne koszenie każdego kawałka trawy, jesienią dmuchanie i grabienie liści, zimą odśnieżanie i intensywne solenie, zaś wiosną nasadzenia. A gdyby tak Wam powiedzieć, że nie trzeba ani kosić, ani grabić i zdmuchiwać, ani odśnieżać i solić. Jedynie warto sadzić. To może Wam się wydawać dziwne, ale jeżeli popatrzycie na to logicznie, to szybko dostrzeżecie, że te wszystkie czynności powodują jedynie stratę pieniędzy. Korzyści w tym nie ma żadnych.

Nie kosić trawy

Niekoszenie trawy pozwala na rozwinięcie się dzikim roślinom, owadom, takim jak pszczoły, motyle i inne owady, które dbają o zapylanie. Daje im to dostęp do pożywienia i schronienia, co z kolei przyczynia się do ochrony bioróżnorodności. Ponadto koszenie trawy w miastach wymaga znacznych nakładów pracy, czasu i kosztów związanych z zakupem i utrzymaniem sprzętu oraz paliwem. Pozostawienie trawy nienaruszonej może przyczynić się do oszczędności tych zasobów. W konsekwencji mamy też redukcję emisji gazów cieplarnianych i ogranicza emisje dwutlenku węgla i innych zanieczyszczeń powietrza. Jeżeli uważacie, że to jest fanaberia – to możecie sami sprawdzić na własnej skórze. Wystarczy termometr. W centrum Białegostoku potrafi być o około 2 stopnie więcej niż na jego obrzeżach. Niby nic, ale z biegiem lat będzie coraz goręcej, więc działać trzeba teraz.

Dzika trawa i rośliny korzeniowe mogą przyczynić się do utrzymania zdrowej struktury gleby oraz zatrzymywania wody opadowej, a to pomaga w zapobieganiu erozji gleby. Jeżeli spojrzymy na rzekę Białą i jej niski stan, to szybko się przekonamy dlaczego to takie ważne. Nieskoszona trawa może też pomóc w zatrzymywaniu zanieczyszczeń z opadów deszczu, zapobiegając tym samym zanieczyszczeniu gruntu.

Jest jeszcze kwestia estetyczna. Niektórzy ludzie uważają, że dzika, niekoszona trawa ma swój urok i dodaje naturalnego piękna miejscom w mieście. Może to stworzyć bardziej przyjazne dla ludzi otoczenie. Jeżeli pamiętacie Białystok z lat 90. To wszędobylska zieleń upiększała szare i smutne miasto.

Nie grabić liści

Podobne korzyści daje także niegrabienie liści jesienią. Oprócz ochrony owadów, schronienie mają także małe zwierzęta. Ponadto liście stanowią naturalny materiał organiczny, który po rozkładzie wzbogaca glebę w składniki odżywcze. To z kolei przyczynia się do poprawy struktury gleby, zwiększenia jej zdolności do zatrzymywania wody i zapewnia lepsze warunki dla roślin. Nie będziemy tu rozwijać po raz kolejny argumentów ekonomicznych, bo są oczywiste. Ważniejsze jest to, że liście pomagają w zatrzymaniu erozji wodnej i wietrznej. Chroni to teren przed utratą składników gleby i degradacją terenu. Pozostawienie liści przy korzeniach roślin może pomóc w regulowaniu temperatury gleby i utrzymywaniu jej wilgotności. To korzystne dla korzeni i ogólnego zdrowia roślin.

Tu także można użyć argumentu estetyki otoczenia. Liście na trawnikach lub pod drzewami w okresie jesieni dodają uroku krajobrazowi. Mogą tworzyć naturalne dywany o różnych kolorach, co jest cenione za swoją piękność. Wystarczy przejść się do Parku i Lasu Zwierzynieckiego, by zobaczyć to na własne oczy.

Nie odśnieżać i nie solić

Tutaj warto zaznaczyć, że nieodśnieżanie ulic doprowadziłoby do paraliżu, ale jeżeli przypomnimy sobie ostatnie zimy to odśnieżanie też nic nie dało i paraliż następował. Wynikało to z braku odpowiednich zasobów, które mogłyby zniweczyć skutki siły natury. Warto jednak rozważyć ograniczenia solenia i odśnieżania w niektórych miejscach. Szczególnie tam, gdzie rządzi natura. Mowa tu przede wszystkim o parkach i innych tego typu miejscach. Wbrew pozorom ścieżki w nich nie muszą być odśnieżane. Takie Planty czy ogrody Pałacu Branickich z powodzeniem mogłyby tego nie mieć.

Używanie soli do odśnieżania i rozprawiania się z gołoledzią może wprowadzać duże ilości soli do gleby i wód gruntowych. To może prowadzić do zanieczyszczenia wód i szkodliwego wpływu na rośliny oraz organizmy wodne. Ponadto wydobywanie, przechowywanie i rozprowadzanie soli na chodnikach wiąże się z kosztami i zużyciem energii. Pozostawienie śniegu i lodu w parkach i innych podobnych miejscach może pomóc zaoszczędzić zasoby finansowe i energię. Ponadto w ten sposób ochronimy też swoje buty.

Wracamy do liści

Brak odśnieżania prawdopodobnie skończyłby się wielką awanturą, bo nie ma co się oszukiwać – wszyscy uwielbiają wygodę, zaś natura jest dla nich drugorzędna. Podobnie w Polsce zdecydowanie więcej fanów jest nieustannego koszenia trawy. Wygolona zieleń jest piękna i inne argumenty, że nie warto, nie są w ogóle przyswajane. Ale małymi kroczkami coś też się zmienia. Miasto Białystok pozytywnie zaskoczyło ogłaszając, że nie zamierza grabić liści. Gdyby jeszcze w jego ślad poszły spółdzielnie mieszkaniowe, które pieniędzmi swoich mieszkańców tak zarządzają, jakby palili nimi w piecach.

W tym sezonie jesienno-zimowym liście nie zostaną wygrabione w następujących miejscach:w zabytkowym Parku Lubomirskich, w zabytkowym Parku Konstytucji 3 Maja, w zabytkowym Parku Starym im. Księcia J. Poniatowskiego, w Parku Centralnym przy ul. K. Kalinowskiego, na terenie Skweru Armii Krajowej wokół Pałacyku Gościnnego, na terenie Skweru im. Wł. Zankiewicza i na terenie bulwarów przy ul. Z. Herberta. Gdyby miasto w tych samych miejscach zimą nie odśnieżało, a latem nie kosiło – to byłoby idealnie!

Partnerzy portalu:

Piękny budynek, zwany Tarbutem, który stoi schowany w Białymstoku pomiędzy ul. Kalinowskiego, Grochową i Lipową, mimo że jest wyjątkowym zabytkiem, to zostanie sprzedany przez prezydenta Białegostoku. Jako, że w mieście rządzi koalicja deweloperska, to różne „cuda” mogą się z tym budynkiem stać, gdy znajdzie już nowego nabywcę. Dlatego postanowiliśmy opisać jego historię i przypomnieć – do czego kiedyś służył. Dziś też mógłby służyć temu samemu, ale prezydent Truskolaski od lat trzyma go zamkniętego na kłódkę.

Przez wiele lat, edukacja dzieci żydowskich w Białymstoku koncentrowała się głównie wokół nauki Talmudu i Tory, a także nauki języka niemieckiego, rachunków i gimnastyki. Początkowo nauka odbywała się w języku niemieckim, ale po odzyskaniu przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej, język polski zastąpił język niemiecki. Jedną z głównych placówek edukacyjnych dla dzieci żydowskich była szkoła przy ul. Pięknej 11 (dziś stoją w tym miejscu wieżowce). Szkołę tę sfinansował fabrykant Iser Szapir, a w 1924 roku uczyło się w niej 600 uczniów, a w jesziwie (wyższej szkole religijnej) – 100 uczniów. Program nauczania obejmował wiele przedmiotów, począwszy od nauki czytania i pisania w języku hebrajskim i polskim, poprzez czytanie biblii, modlitwy, kaligrafię, rachunki, geometrię, aż po historię i geografię Polski. Była to kompleksowa edukacja, która łączyła elementy religijne z naukami świeckimi.

Po zakończeniu I wojny światowej, w Białymstoku powstały dwie hebrajskie szkoły podstawowe. Pierwsza z nich rozpoczęła działalność w 1919 roku i miała 8 klas oraz ponad 300 uczniów. To właśnie ta placówka znajdowała się w dzisiejszym zabytku przy ul. Lipowej. Budynek tej szkoły był wyposażony w wiele udogodnień, takie jak sala gimnastyczna, gabinet fizyczny i biblioteka z książkami w języku hebrajskim i polskim. Wiadomo też, że był tam piękny ogród. Dzisiejszy zabytek powstał w latach 1904-1906.

W 1925 roku utworzono drugą hebrajską szkołę podstawową, co było odpowiedzią na rosnącą liczbę chętnych do nauki w języku hebrajskim. Znajdowała się ona przy ul. Kupieckiej 34 (dziś to ul. Malmeda). Również i po tej szkole nie ma już żadnego śladu. Warto dodać, że w mieście funkcjonowało łącznie 37 szkół – podstawowych, gimnazjów, szkół zawodowych i przedszkoli. Dlatego Tarbut przy Lipowej jest ostatnim miejscem – które jest bardzo dobrze zachowane i przypomina doskonale o edukacyjnej historii Białegostoku. Można tylko bardzo ubolewać, że mógłby służyć edukacji, a przejdzie w ręce prywatne i na zawsze utraci swój wyjątkowy charakter.

Partnerzy portalu:

Nowootwarte Centrum Przesiadkowe w Białymstoku znajduje się w rejonie dworca PKS i PKP. To efekt realizacji projektu. Choć prace tam wciąż trwają, to centrum przesiadkowe zostało udostępnione publiczności 1 września. Jego główne elementy to perony i zatoki autobusowe, wiaty przystankowe, drogi manewrowe, parking typu „kiss&ride” dla pojazdów osobowych (czyli wysadź pasażera, daj buziaka na pożegnanie i jedź), chodniki, ścieżki rowerowe oraz parking rowerowy. Projektanci zadbali również o dostępność dla osób niepełnosprawnych, zapewniając odpowiednie oznaczenia i ułatwienia dla osób niewidomych i niedowidzących.

Obecnie w centrum przesiadkowym kończą i rozpoczynają trasę autobusy trzech linii: 22, 100 i 107. Po zakończeniu prac na ulicach Bohaterów Monte Cassino, Łomżyńskiej i kard. Wyszyńskiego, wszystkie autobusy komunikacji regionalnej będą wjeżdżały do centrum przesiadkowego, a podróżni będą mogli korzystać z przystanków, w zależności od kierunku podróży. W pełni funkcjonalne centrum przesiadkowe będzie dostępne po zakończeniu wszystkich prac, które planowane są na koniec października tego roku.

Partnerzy portalu:

Pomiędzy osiedlami Zielone Wzgórza i Ścianka, nad łączącym je tunelem, niedaleko piekarni i przedłużenia ul. Hetmańskiej zaczął już funkcjonować przystanek kolejowy Białystok Zielone Wzgórza. Teraz, wszyscy, którzy będą chcieli jechać do Warszawy czy do innych większych miast – już nie będą musieli wybierać się na dworzec główny przy ul. Kolejowej. Pociągi pośpieszne zatrzymają się także na nowej stacji. Podobnie z podróżnymi, którzy chcieliby pojechać do Ełku, Hajnówki, Kuźnicy Białostockiej, Czyżewa.

Na przystanku gotowy jest pierwszy, dwukrawędziowy peron o długości 400 m. Dzięki temu zatrzymają się tu pociągi regionalne i dłuższe składy dalekobieżne. Nowa platforma wyposażona jest w wiaty, ławki, tablice informacyjne i czytelne oznakowanie. Peron o wysokości 76 cm zapewnia wygodne wsiadanie i wysiadanie z pociągów. Druga platforma jest w budowie, a zakończenie prac jest planowane do końca tego roku.

Pierwszy pociąg – jadący do Szczecina zatrzymuje się już o 4:21. To Rybak, który jako ostatni o 23:21 zamelduje się z powrotem na Zielonych Wzgórzach. Po rozkładzie jazdy widać, że w zasadzie stacja będzie pełnić rolę dodatkowej dla wszystkich połączeń. Będzie to też stacja początkowa dla połączeń biegnących na wschód i północ. Kosztem nowej stacji został zlikwidowany Białystok – Wiadukt – położony bliżej wsi Klepacze.

Warto wspomnieć jeszcze o tym co pod stacji Zielone Wzgórza. Poprzedni tunel, który łączył Ściankę (ale też Nowe Miasto) i Zielone Wzgórza był nieco mroczny, teraz po remoncie prezentuje się pięknie. Dawniej, niektórzy mogli się bać tamtędy przechodzić, teraz już takich obaw mieć nie powinni.

Partnerzy portalu:

Supraśl – Kołodno – Królowy Most – Lipowy Most – Kopna Góra – to pięć miejscowości, które możesz odwiedzić jednego dnia, bo znajdują się obok siebie, zwiedzić w nich moc atrakcji i wypocząć solidnie na łonie przyrody. Czekają na Ciebie bulwary, góra, wieża widokowa, arboretum, chatka Baby Jagi, sowy, kamieni i po prostu pachnący las. Można przejść wszystko piechotą, bo całość wynosi 30 km.

Odcinek z Supraśla do Królowego most przez Kołodno wiedzie przez miejscowość Cieliczanka. Cały czas będziecie szli lasem, najpierw ścieżką pieszo-rowerową, a potem żwirową drogą, by finalnie wyjść na polanie i skierować się do Kołodna. Później do Królowego Mostu można pójść główną drogą, która nie jest zbytnio ruchliwa. W samym Supraślu czekać na Was będzie wiele atrakcji – w tym bulwary, dawny pałac, wyjątkowy cmentarz, domy tkaczy, czy wreszcie monaster i znajdujące się w nim cudowne Muzeum Ikon. W Kołodnie jest Góra Św. Anny, wysoka na ponad 200 metrów n.p.m. Tam stoi wysoka wieża widokowa, z której możecie podziwiać panoramę Puszczy Knyszyńskiej. Na koniec w Królowym moście (ale też przy wieży widokowej) jest miejsce do grillowania, więc jak zgłodniejecie, to możecie się posilić. A wspinaczka może Was zmęczyć.

Po tym wszystkim możecie wybrać się na kolejny odcinek trasy czyli Królowy Most – Lipowy Most – Kopna Góra. Po drodze będzie jeszcze miejscowość Turów – to tam pokonacie rzekę Supraśl, by przedostać się na drugą stronę Puszczy. Na końcu czyli w Kopnej Górze znajduje się Arboretum czyli piękne miejsce w środku lasu, gdzie możemy poznać wiele gatunków roślin, możemy napawać się zielenią, spacerować i się relaksować, a także odpocząć w Domku Baby Jagi. Jest też staw i plac zabaw. Podczas zwiedzania znajdziemy również ławeczki by odsapnąć. Wszystko to na ogrodzonym terenie, więc jest co zwiedzać bez obaw o zagubienie się.

Partnerzy portalu:

XIX-wieczne macewy, które zostały odkopane na górce przy Białostockim Teatrze Lalek oraz Operze trafią do miejsca pamięci, które będzie utworzone na skraju Parku Centralnego. Wszystko wskazuje na to, że macewy zostały z pierwotnych miejsc zepchnięte ciężkim sprzętem właśnie na górkę, a następnie przysypane gruzem i piachem z budowy pobliskiego Domu Partii (czyli obecnie Uniwersytetu w Białymstoku).

Macewy, które odkopano będą teraz częściowo stanowić miejsce pamięci po cmentarzu rabinackim, który został zniszczony przez komunistów poprzez budowę w jego miejscu Parku Centralnego. Pod ziemią, w tym miejscu znajdują się pochowani ludzie. Obecnie w parku są alejki do spacerowania, plac zabaw i górka, którą rozkopano, wcześniej służąca do zjeżdżania na sankach. Gdyby rozkopać park całkowicie, zapewne udałoby się odkopać jeszcze więcej macew. Warto podkreślić, że zanim powstał park, to wiele z macew zostało ukradzionych i przerobionych na budulec w pobliskiej okolicy. Nawet zbudowano z nich nieistniejący już murek przy Ratuszu, a także rozebraną już fontannę na Plantach.

W przyszłym roku ma zostać stworzone miejsce pamięci, składające się między innymi z wykopanych macew. Koncepcję stworzył prof. Jerzy Uścinowicz. Będą drogi układające się w przestrzeni w Gwiazdę Dawida, dwie ściany – jedna z kamieni, druga w formie żywopłotu. Znajdzie się też menora, przez którą będzie wpadać światło oraz wykopane macewy. Prace mają się zacząć w przyszłym roku.

Partnerzy portalu:

To jeden z niewielu dni, kiedy możemy pochwalić białostockich urzędników, że wykazali się zdrowym rozsądkiem i wyrzucili do kosza niektóre pomysły białostoczan. Oto ogłoszono propozycje, na które będzie można głosować w tegorocznej edycji Budżetu Obywatelskiego. Najbardziej ciekawe jest jednak to, na co głosować nie będzie można. A na tej liście znalazły się pozycje, za które krytykowaliśmy poprzednie edycje – czyli zapychanie miasta niepotrzebnymi pomnikiami, instalacjami, propozycjami podszywającymi się pod sprawy obywatelskie czy inne, zwyczajnie bzdurne propozycje. Co najbardziej zaskoczyło, w tegorocznej edycji białostoczanie zapragnęli więcej toalet miejskich, zapewne za sprawą kariery jaką zrobiła ta na Plantach.

Jedną z propozycji, która wydawałoby się powinna móc być głosowana, lecz została wyrzucona do kosza to pomnik Romana Dmowskiego. O ile sama postać zasługuje na upamiętnienie, o tyle kolejny pomnik w Białymstoku to byłby o jeden pomnik za dużo. Musimy się wreszcie nauczyć, że nie trzeba wszystkim i wszędzie stawiać pomników, że nawet Jan Paweł II, tak bardzo kochany przez rzeszę Polaków nie chciał pomników, a mu nastawiali wszędzie gdzie się da, od pięknych po karykaturalne. Podobnie w tej sprawie – istnieje wiele innych możliwości upamiętniania Romana Dmowskiego niż poprzez wrzucanie kolejnego monumentu w przestrzeń publiczną. Jest także odrzucona propozycja „instalacji artystycznej” przypominającej śledzia. Kolejny bzdet, na który nie ma miejsca w mieście.

Kolejna propozycja, która zwróciła naszą uwagę to piesze przejście nadziemne w rejonie Placu Niepodległości. Ktoś wymarzył sobie kładkę, bo nie chce mu się stać na światłach przy Al. Piłsudskiego w okolicach Kościoła Św. Rocha. Może zamiast próby wyciągnięcia prawie 5 milionów z budżetu miasta, może warto zacząć chodzić innymi drogami po mieście?

Następną odrzuconą propozycją, którą słusznie urzędnicy odrzucili są zajęcia taneczne dla seniorów oraz festyn rodzinny. O ile inicjatywy wydają się słuszne, to nie ma potrzeby, by finansować je z budżetu obywatelskiego. Coś, co jest dla doraźnej uciechy garstki osób nie powinno być finansowane z budżetu wszystkich mieszkańców. Tak samo jak odrzucone masowe badania przesiewowe, które można sobie zrobić samemu w każdej chwili w wielu punktach w mieście, zaś mieszkańcy nie muszą się do tego dorzucać.

Jeszcze inną inicjatywą, którą słusznie trafiła do kosza to ustawienie „kaczkomatów’. Czyli urządzeń, w których można kupić karmę dla ptaków. Urzędnicy słusznie zauważyli, że ludzie nie powinni dodatkowo dokarmiać ptaków, bo w ten sposób uczymy ich postawy, że jest to słuszne. Tymczasem ptaki jak i inne dzikie zwierzęta powinny potrafić samodzielnie zdobywać pokarm.

Warto zwrócić też uwagę na kolejny pomysł. Jest to od kilku lat zgłaszana propozycja budowy pomnika – traktora. Odpowiada za nią dziennikarz Gazety Wyborczej Andrzej Kłopotowski. Trudno powiedzieć czy robi to dla żartu czy poważnie, ale pomijając fakt, że jest to kolejny pomnik, na który w Białymstoku nie ma miejsca, to trudno powiedzieć po co właściwe ten pomnik miałby w mieście stać. Dokładnie pamiętam dzieciństwo i jeżdżące ulicami Białegostoku furmanki. Traktor w stolicy Podlaskiego widziałem raz – służył do pomocy pracownikom Zieleni Miejskiej. Zatem dlaczego od lat redaktor Kłopotowski chce nam zafundować pomnik – traktor? Nie wiem. Na pewno nie ma żadnych powodów historycznych uzasadniających tego typu inicjatywę.

Na sam koniec zostawiam słynne toalety miejskie. Widać, że białostoczanie ich zapragnęli, bo urzędnicy odrzucili prośbę postawienia takiego przybytku przy Liniarskiego (okolice Centralu), Rynku Kościuszki i Św. Mikołaja.

Partnerzy portalu:

Archeolodzy pracujący przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku prowadzą kompleksowe badania archeologiczne na dziedzińcu paradnym Pałacu Branickich, odkrywając fascynujące świadectwa przeszłości miasta. Od początku lipca tego roku, badania prowadzone na terenie pałacu, który jest obecnie siedzibą Uniwersytetu Medycznego, przyniosły wiele cennych artefaktów pochodzących z różnych okresów historycznych.

Prace archeologiczne rozpoczęły się w ubiegłym roku, kiedy to odkryto niewielką część dziedzińca. Tamte odkrycia, w tym kamienne podłogi datowane na XV-XVI wiek, naczynia, kafle oraz obozowisko mezolityczne, były niezwykle ważne dla lepszego zrozumienia historii miasta. Obecne badania, obejmujące teren o powierzchni 500 metrów kwadratowych, stanowią pierwszy etap kompleksowych prac, które obejmą cały dziedziniec pałacu.

Dotychczasowe odkrycia są imponujące. Archeolodzy wydobyli kilka tysięcy zabytków, w tym fragmenty kafli, ceramiki, monety oraz pozostałości po szpitalu polowym. Szczególnie ciekawym miejscem okazał się narożnik dziedzińca, gdzie znaleziono warstwę gruzowiska powstałą po II wojnie światowej, zawierającą przedmioty z różnych okresów, w tym z I wojny światowej oraz związane z Pałacem Branickich, takie jak kafle pieców.

Wśród innych odkrytych skarbów są XVII-wieczne monety, metalowe przedmioty, guziki od mundurów oraz unikalny drobny zabytek, prawdopodobnie pokrętło lub kluczyk do niewielkiej szkatułki. Wszystkie te cenne artefakty zostaną poddane konserwacji i inwentaryzacji, a następnie trafią do Muzeum Historii i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Prace archeologiczne będą kontynuowane do końca wakacji, a kolejne fragmenty historii Białegostoku wciąż czekają na odkrycie.

Partnerzy portalu:

Przypuszczenia, które białostoczanie mieli od lat sprawdziły się. Rozkopano małą górkę w Parku Centralnym przy Operze i Filharmonii Podlaskiej, która przez całe lata służyła do zjeżdżania na sankach i piknikowania. Ciężki sprzęt odkopał żydowskie nagrobki czyli macewy. Teraz pamięć po ludziach zostanie przywrócona. Ale to nie koniec prac na górce. Ile ukrytych jest tam jeszcze macew?

Zacznijmy jednak od początku. Park Centralny to dawny cmentarz żydowski, który został zasypany ziemią. Nikt nie dokonał ekshumacji, nikt nie przeniósł kości z nagrobkami w inne miejsce. Po prostu w PRL jeden człowiek uznał, że można to zasypać, aby w tak dziwaczny sposób „chronić” nekropolię. Zignorował wszelkie pozwolenia i decyzje.

Po II wojnie światowej Białystok był niemalże całkowicie zniszczony. Okolica dzisiejszego Parku Centralnego, a wówczas cmentarza jeszcze przed zniszczeniami wyglądała tak:

Tu ten sam widok na mapie:

Jak widać, dookoła cmentarza, w rejonie ul. Odeskiej znajdowało się mnóstwo domów. Po II wojnie światowej, nie odbudowano ich z gruzów, lecz w tym miejscu pojawiła się dodatkowa górka połączona ze Wzgórzem Św. Marii Magdaleny. Później dobudowano do niej amfiteatr, a w jego miejscu obecnie stoi Opera i Fliharomonia Podlaska.

Z górnego zdjęcia widać, że przed wojną teren był ogrodzony murkiem, a nawet widać macewy (białe kropeczki). Sam cmentarz został zamknięty już w 1885 roku. Porządkując zniszczone po II wojnie światowej miasto, zwożono gruz na teren nieczynnej nekropolii, rozrzucając wszystko pomiędzy nagrobkami. Dodatkowo dołożono piachu i gruzu także przy okazji budowy Domu Partii (dziś Uniwersytet w Białymstoku) oraz podczas budowy ul. Marii Curie-Skłodowskiej. Tak właśnie Powstał Park Centralny oraz wspomniana górka przy wzgórzu św. Marii Magdaleny. Dodatkowo powstała tez mała górka, która właśnie została rozkopana.

W jednym wywiadów Michał Bałasz, Architekt Miasta Białegostoku w latach 1954-1956 tłumaczył, że postanowiono zasypać cmentarz, by „uchronić go” przed kradzieżami macew, a także by nie pito tam alkoholu. Oczywiście trudno uwierzyć, że z tak kuriozalnego powodu zamiast uporządkować i ogrodzić miejsce pamięci, uznano że lepiej jest zasypać. Trzeba jednak pamiętać, że świeżo po wojnie były inne realia. Warto wspomnieć, że na skandaliczny proceder zareagował niejaki Juchnicki, donosząc na Bałasza. Ten tłumaczył się przed przełożonym i przekonywał do zasypania nekropolii.

Ja doszedłem do wniosku, że ci ludzie mają rację (wywożący gruz na cmentarz – dop. red), niech robią nam dobrą robotę, te tablice, że zakaz jest niech stoją, ale niech oni wożą, tylko byśmy ich nie karali i nie nasyłali na nich policji, niech oni wożą i niech zasypią. Bałasz tłumaczył w wywiadzie, że kierował się istnieniem w tych miejscu melin pijackich i burdeli. Zapewne miał na myśli okolice, bo trudno by istniały jakieś meliny czy „burdele” na otwartym terenie pomiędzy nagrobkami. Dodatkowo były architekt wskazał, że okoliczny mieszkańcy kradli macewy, by użyć ponownie kamienia. Warto wspomnieć, że dawniej nawet przy białostockim ratuszu stał murek zbudowany z macew. Podobnie jak nieczynna fontanna na Plantach. Na szczęście jedno i drugie zlikwidowano. Teraz czas na likwidację górki hańby – co właśnie się dzieje.

Bałasz został odesłany do Dyrekcji Budowy Domów Robotniczych. Tam usłyszał, że zasypanie cmentarza wymaga zgody Ministerstwa Kultury. Wrócił więc do przełożonego i razem ustalili, żeby macewy zasypać. Były architekt powiedział też: jak zajdzie potrzeba, to sobie odkopią. I właśnie konkluzją tego tekstu powinno być jasne powiedzenie sobie, że nadszedł czas to odkopać. Zaczęto od górki, gdzie odnaleziono pierwsze macewy. Kolejnym krokiem powinno być odkopanie macew z Parku Centralnego i utworzenie w tym miejscu lapidarium.

Partnerzy portalu:

Opera, Teatr Lalek, Park Centralny, a być może i nawet jeden z bloków przy ul. Kalinowskiego zostały wybudowane na dawnym cmentarzu rabinackim. Dokładnie to nekropolia powstała w 1752 roku, za ówczesnymi bramami miasta. Mimo, że z biegiem lat granice Białegostoku się intensywnie rozszerzały, to aż do 1890 roku cmentarz funkcjonował. Po II wojnie światowej w Polsce nastał PRL. Z przekazów świadków wiemy, że bez żadnej decyzji administracyjnej postanowiono cmentarz po prostu zasypać. Było to w latach 1952 – 1954. To dlatego dziś Park Centralny jest położony nieco wyżej niż okoliczne bloki, Central, Uniwersytet czy Narodowy Bank Polski.

Pod ziemią bowiem spoczywają szczątki 1000 dawnych mieszkańców. Charakterystyczna jest też mała górka, z której każdej zimy dzieci zjeżdżają na sankach. To właśnie ona może być górką hańby. Istnieje wiele plotek, że jest to góra macew przysypana ziemią. Właśnie trwają prace odkrywkowe, które mają potwierdzić plotki lub je rozwiać. Biorąc pod uwagę, że pod parkiem jest cały cmentarz, a na Wzgórzu św. Marii Magdaleny znajdowała się dawniej nekropolia wielowyznaniowa, to prawdopodobieństwo odnalezienia żydowskich nagrobków jest bardzo wysokie.

Co jeśli macewy zostaną odkopane? Od dawna postulujemy odkopanie całego cmentarza i budowę eleganckiego, zabytkowego lapidarium. Tu prawdopodobieństwo realizacji jest bardzo niskie, bo widać, że w Białymstoku temat dawnych cmentarzy jest dosyć trudny. Przypomnijmy, że na Rynku Siennym – gdzie znajdował się dawny cmentarz ewangelicki, zanim powstał ogrodzony teren z pomnikiem, dawniej organizowano koncerty i inne imprezy masowe. Był tam też postój taksówek bagażowych. Refleksja przyszła dopiero później.

A cóż mamy na terenie Parku Centralnego? Plac zabaw, wspomnianą górkę, która służy do zjeżdżania na sankach. Czy do tego powinien służyć cmentarz?

Wracając do pytania o to, co będzie, gdy z górki wykopane macewy. Na odkopanie cmentarza szans na razie nie ma, ale na budowę małego lapidarium z macew po rozkopanej górce już tak. Mogłoby się znajdować w okolicach Narodowego Banku Polskiego. Jest tam taki mały placyk u podnóża parku. Czy to jednak załatwi sprawę? Naszym zdaniem nie. Należy dążyć do przywrócenia tego co było. Trudno jest aprobować fakt, że kiedyś, jakiś PRL-owski kacyk postanowił sobie po prostu cmentarz zakopać.

Partnerzy portalu:

Supraśl, to bez żadnych wątpliwości fantastyczne miejsce do zwiedzania. Można spędzić tam czas na bulwarach i w centrum, można też w lesie, można i na polanach przy rzece. Możliwości jest wiele. Co więc warto zobaczyć, gdy już będziecie w Supraślu?

1. Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu, to bez wątpienia obiekt numer 1 do zobaczenia. To jeden z pięciu prawosławnych klasztorów męskich w Polsce, którego początki sięgają XVI wieku. Można także zgłosić się do jednego z braci z klasztoru, by ten pooprowadzał Was po obiekcie.

2. Muzeum Ikon w Supraślu na terenie Monasteru. Jeżeli będziecie zwiedzać Monaster, to koniecznie zróbcie to kompletnie! Odkryjcie sztukę sakralną prawosławia w interaktywnym Muzeum Ikon. Spacerując w półmroku, wśród śpiewu liturgii, podziwiajcie bogatą kolekcję. Musicie wiedzieć, że placówka cieszy się ogromnym zainteresowaniem i zwiedzanie jest możliwe tylko i wyłącznie po rezerwacji telefonicznej.

3. Bulwary nad Rzeką Supraśl – To kolejne miejsce, bez którego wycieczka do Supraśla nie byłaby udana. Relaksujący spacer wzdłuż rzeki Supraśl to jedna część. Ponad 1 km alejki spacerowej, wzbogaconej artystycznymi instalacjami, czeka na chętnych. Idealne miejsce na aktywny wypoczynek lub błogie leniuchowanie. Warto przejść się także dalej. Gdy dojdziemy do mostu drogowego, idźmy chodnikiem dalej w stronę Krynek. Niedaleko będzie skręt w prawo w małą uliczkę, która płynnie przejdzie w leśną ścieżkę. Dalej dojdziemy do mostku, by wrócić do centrum Supraśla polną drogą prosto nad zalew.

4. Pałac Buchholtzów w Supraślu – Secesyjna architektura to prawdziwa perełka zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz. Obiekt jest udostępniony dla zwiedzających i warto z tego skorzystać. Obecnie to siedziba Liceum Plastycznego im. Artura Grottgera. Budynek jest otoczony przepięknym parkiem, w którym można wypocząć.

5. Domy Tkaczy – Supraśl, to także historia dawnego przemysłu i pamiątka po Zachertach. Poznajcie historię domów, które wybudowano dla pracowników przenoszących się tuż za granicę Królestwa Polskiego. Te klimatyczne budynki stoją przy głównej ulicy w Supraślu czyli 3. Maja i z pewnością zachwycą Was swoim urokiem. Możecie przesiadywać w knajpach i je podziwiać.

Partnerzy portalu: